ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΡΕΥΝΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ: ΧΗΜΙΚΕΣ, ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΣ, ΤΟΞΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

Απαγορεύονται έρευνες σχετικές με χημικές, τοξικές και ραδιενεργές ουσίες , εφόσον εξυπηρετούν στρατιωτικούς σκοπούς. Η εργασία με τις ουσίες αυτές πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες που πρέπει να υπάρχουν αναρτημένες στα αντίστοιχα εργαστήρια. Όλες οι παρακάτω αναφερόμενες ουσίες πρέπει να θεωρούνται επικίνδυνες για την υγεία.

i) ΠΤΗΤΙΚΕΣ ΤΟΞΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

1. Η εργασία πρέπει υποχρεωτικά να γίνεται σε απαγωγούς που λειτουργούν κανονικά.
2. Δεν επιτρέπεται να διατηρούνται τρόφιμα και άλλα φαγώσιμα είδη στο εργαστήριο.
3. Δεν χρησιμοποιούνται σιφώνια με το στόμα για αναρρόφηση τοξικών διαλυμάτων ή ουσιών. Τα κατάλληλα όργανα παρέχονται από το εργαστήριο.
4. Οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν, αν οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούν είναι τοξικές και σε ποιο βαθμό. Η τοξικότητα πρέπει να αναγράφεται στις ετικέτες των αντιδραστηρίων.
5. Κατά την εργασία με ιδιαίτερα τοξικές ουσίες, χρησιμοποιούνται προστατευτικά γάντια που πρέπει να παρέχονται από το Εργαστήριο.
6. Η βοήθεια σε περίπτωση ατυχήματος πρέπει να είναι άμεση.

ii) ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΣ ΟΥΣΙΕΣ 1.

Πειράματα που χρησιμοποιούν ιονίζουσες ακτινοβολίες υπόκεινται στους περιορισμούς και ελέγχους που τίθενται από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Έρευνες σχετικές με ραδιενεργές ουσίες με στόχους άλλους από τους αναφερόμενους παραπάνω, ή για ανάπτυξη ενέργειας δεν αποκλείονται, το Πανεπιστήμιο όμως προωθεί και στηρίζει την ανάπτυξη ερευνών για τις πιο ήπιες πηγές ενέργειας.
Η σχετική με ραδιενεργές ουσίες έρευνα διεξάγεται με τήρηση των κανόνων ασφαλείας, όπως αυτοί ορίζονται στην ισχύουσα νομοθεσία και τον παρόντα Κώδικα. Η Σύγκλητος συγκροτεί μόνιμη επιτροπή ειδικών, η οποία μεριμνά  για την τήρηση των κανόνων ασφαλείας. Επομένως:

α.  Δεν μπορεί κανείς να εισάγει, προμηθεύει, μεταφέρει, παράγει ή να εμπορεύεται ραδιενεργά υλικά χωρίς προηγούμενη άδεια της ΕΕΑΕ.

β.  Οι κανόνες ασφαλείας για όλα τα πειράματα που διεξάγονται στο Π.Ι. είτε αυτά διεξάγονται στα πλαίσια εξωτερικά χρηματοδοτούμενης έρευνας είτε στα πλαίσια εκπαιδευτικών λειτουργιών αρμοδίων τμημάτων, είτε στα εργαστήρια κλινικών ή εργαστηρίων ή θεραπευτηρίων της Ιατρικής Σχολής, ανήκουν στην ευθύνη του επιστημονικού υπευθύνου ή του Διευθυντή του Εργαστηρίου.

γ. Οι ως άνω κανόνες ασφαλείας αναφέρονται σε όλα τα είδη ραδιενεργού πηγής, κλειστής, ανοιχτής, ακτινών Χ η επιταχυντών.

δ. Απαγορεύεται η χρησιμοποίηση προσωπικού ηλικίας μικρότερης των 18 ετών σε πειράματα με ιονίζουσες ακτινοβολίες.

ε.  Απαγορεύεται η απασχόληση προσωπικού που δεν έχει αποδεδειγμένη εκπαίδευση στη χρήση ακτινοβολιών.

στ. Στην ευθύνη του επιστημονικού υπευθύνου ή του Διευθυντή κλινικής ή εργαστηρίου ανήκουν:

1. Ο περιορισμός στο ελάχιστο δυνατό της εκθέσεως σε ακτινοβολία του προσωπικού.
2. Ο έλεγχος της διασποράς των ραδιενεργών υλικών σε όλους τους χώρους εργασίας και στο περιβάλλον γενικά.
3. Η έκδοση λεπτομερών οδηγιών, ανάλογα με το είδος των εργασιών, την ολική και ειδική ραδιενέργεια, ραδιοτοξικότητα και των άλλων φυσικών και χημικών ιδιοτήτων των χρησιμοποιούμενων ραδιενεργών ουσιών.

Ειδικότερα:

1. Οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν τη φύση, το χρόνο ημιζωής και τη διεισδυτικότητα της ακτινοβολίας με την οποία εργάζονται. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να είναι αναρτημένες στο εργαστήριο σε εμφανές σημείο.
2. Οι εργαζόμενοι πρέπει να τοποθετούν σε ειδική θέση πάνω στον πάγκο που εργάζονται απορροφητικό χαρτί, όπου θα αφήνουν μόνο τα σκεύη με τη ραδιενεργό ουσία. Στη θέση αυτή θα πρέπει να επικολλάται η ειδική ταινία με το σήμα της ραδιενέργειας. Το χαρτί αυτό πρέπει να αντικαθίσταται ύστερα από κάθε μεγάλο πείραμα ή τουλάχιστον μία φορά το μήνα.
3. Όταν ο εργαζόμενος χρησιμοποιεί το αρχικό μπουκαλάκι που περιέχει την ραδιενεργό ουσία, πρέπει να φορά πλαστικά γάντια μιας χρήσης.
4. Πρέπει όλα τα σκεύη που χρησιμοποιούνται να έχουν την ειδική ταινία ραδιενέργειας.
5. Οι εργαζόμενοι πρέπει να αποχύνουν τα υγρά ραδιενεργά απόβλητα σε ειδικά δοχεία και να τοποθετούν τα ραδιενεργά σκεύη επίσης σε ειδικά δοχεία που το καθένα θα πρέπει να έχει εμφανή ετικέτα με το είδος του ισοτόπου.
6. Τα στερεά απόβλητα πρέπει να τοποθετούνται σε ειδικές σακουλές νάιλον και να φυλάγονται σε χώρο που καθορίζεται από το Διευθυντή του Εργαστηρίου.
7. Από το εργαστήριο ισοτόπων δεν πρέπει να μεταφέρονται όργανα σε άλλους χώρους. Εάν αυτό είναι αναγκαίο η μεταφορά οργάνων είναι σύντομη και μετά από έγγραφη άδεια του υπευθύνου του εργαστηρίου.
8. Όλοι όσοι εργάζονται με ραδιενεργές ουσίες πρέπει να λάβουν γνώση του παρόντος κανονισμού ενυπογράφως.

iii) ΧΗΜΙΚΑ

Οι διάφορες χημικές ενώσεις τοποθετούνται σε ομάδες ανάλογα του βαθμού επικινδυνότητας σε κάθε δε περίπτωση απαιτούνται διαφορετικά μέτρα ασφάλειας. Γενικά οι εργαζόμενοι με χημικά οφείλουν:

1. Να μεριμνούν για την καθαριότητα του χώρου εργασίας τους μετά από κάθε εργασία ή σε κάθε περίπτωση στο τέλος της ημέρας.
2. Να φροντίζουν για την ασφαλή απόρριψη οποιονδήποτε τοξικών αποβλήτων. Αυτά θα πρέπει να αποθηκεύονται σε κατάλληλα δοχεία και να αποβάλλονται στο περιβάλλον μόνο όταν δεν υπάρχει κίνδυνος ρύπανσής του.
3. Να χρησιμοποιούν τα επικίνδυνα χημικά μόνο σε κατάλληλους χώρους (π.χ. τα πτητικά, με τοξικούς ατμούς, μόνο σε εστία με κατάλληλο επαγωγό αέρα, τα εύφλεκτα μακριά από κάθε γυμνή φλόγα ή κινητήρες που πιθανόν να δημιουργούν σπινθήρες, κ.ο.κ)
4. Να χρησιμοποιούν προστατευτικά γυαλιά, γάντια ή οτιδήποτε άλλο προβλέπεται για συγκεκριμένα χημικά.
5. Να γνωρίζουν τις ομάδες ασυμβίβαστων υλικών και να εφαρμόζουν ό,τι είναι απαραίτητο για τη χρησιμοποίηση και την αποθήκευσή τους (βλέπε πίνακα ασυμβίβαστων ουσιών στο τέλος του κεφαλαίου ΧΗΜΙΚΑ).

Η ονοματολογία των χημικών ενώσεων που ακολουθείται κατωτέρω κατά ομάδες διατηρείται εις την Αγγλική αφού σ’ αυτή τη γλώσσα είναι γραμμένες η ονομασία και οι οδηγίες χρήσεις των πιο πολλών χημικών τις οποίες θα πρέπει να ακολουθεί πιστά ο χρήστης. Οι ενώσεις που αναφέρονται στον κατάλογο που ακολουθεί είναι μόνο ενδεικτικές. Μια ένωση που δεν περιλαμβάνεται στον πιο κάτω κατάλογο δε σημαίνει ότι είναι ακίνδυνη. Οδηγίες για την ασφαλή χρήση όλων των χημικών ενώσεων υπάρχουν στη συσκευασία του κατασκευαστή.

1. Άμεσα τοξικές

Ισχυρές βάσεις
Ισχυρά οξέα
Πολλά οξείδια
Οργανοφωσφορικές ενώσεις (εντομοκτόνα)
Άλλα (υπεροξείδια, Hydrogen cyanide, Hydrogen sulfide,
Diisopropyl, Fluorophosphate)

2.Καρκινογόνες

Mercury, Lead (υδράργυρος, μόλυβδος) και παράγωγά τους
2-Acetylaminofluorene (2-ακετυλαμινοφλουορένιο)
Acrylonitrile (ακρυλονιτρίλιο)
4-Aminobiphenyl (4-αμινο-διφαινύλιο)
Asbestos (αμίαντος)
Benzidine (βενζιδίνη)
(chloromethyl) (χλωρομεθυλυομάδα)
Benzo(a) pyrene (3-4-benzpyrene) (βενζο[α]πυρένιο)
Dichlorobenzidine(rethyl nitrosoamine (N-Nitrosodimethylamine)
(διχλωρυβενζιδίνη Ν-νιτρωδωδιμεθυλαμίνη)
4-Dimethylaminoazobenzene (4-διμεθυλαμινοαζωβενζόλιο)
Dimethyl carbamoyl chloride (Ν,Ν-διμεθυλοκαρβαμουλοχλωρίδιο)
7-12-Dimethyl benz(a) anthracene (7,12-διμεθυλοβενζ[α]ανθρακένιο)
Ethylenimine (αιθυλενιμίνη-αζιριδίνη)
Hexamethylphosphoramide (εξαμεθυλοφωσφοραμίδιο)
Inorganic arsenic (αρσενικό) και οι ενώσεις του
Inorganic cadmium (κάδμιο) και οι ενώσεις του
Methyl chioromethyl ether (μεθυλοχλωρομεθυλαιθέρας)
4,4-Methylene-bis (2-chloroaniline) (4,4-μεθυλένοδισ[2-χλωροανιλίνη])
a-και β-Naphtylamine (α και β-ναφθαλίνη)
4-Nitrobiphenyl (4-νιτροδιφαινύλιο)
b-propiolactone (β-προπιολακτόνη)
Vinyl chloride (βινυλοχλωρίδιο)
Formaldehyde (φορμαλδεΰδη)

3. Εμβρυοτοξίνες

Οργανικές ενώσεις υδραργύρου
Ενώσεις μολύβδου
Thalidomide (θαλιδομίδη)

4. Αλλεργικά

Diazomethane (διαζομεθάνιο)
Chromium (χρώμιο)
Nickel (νικέλιο)
Bichromates (βιοχρωμικά άλατα)
Fornaldehyde (φορναλδεΰδη)
Isocyanates (ισοκιονικοί εστέρες)
Phenols (φαινόλες), κ.α.

5. Εκρηκτικές

Πολλές χημικές ενώσεις. Ακολουθείστε πάντα τις οδηγίες που αναγράφονται στη συσκευασία τους

6. Ασυμβίβαστες Ουσίες

Χημικές ουσίες στις στήλες Α και Β πρέπει να διατηρούνται χωριστά:

 

Α                                                                                                            Β
Aκετυλένιο και                                                                                      Αλογόνα, μέταλλα ομάδων IB και IIB
παραγωγά του (R-C=CH)                                                                  και τα αλατά τους
Aμμωνία και NH4OH                                                                          Αλογόνα, αλογονωτικά αντιδραστήρια,
άργυρος και υδράργυρος
Ενεργός άνθρακας                                                                               Οξειδωτικά αντιδραστήρια
Υπεροξείδιο υδρογόνου                                                                      Mέταλλα και τα άλατά τους
Nιτρικό οξύ                                                                                            Mέταλλα, θειικό οξύ, σουλφίδια, νιτρώδη
άλατα και άλλα αναγωγικά μέσα,
χρωμικό οξύ και χρωμικά άλατα,
υπερμαγγανικά άλατα
Υδράργυρος και αμαλγάματά του                                                     Αμμωνία και NH4OH, υδροξείδιο
αμμωνίας, νιτρικό οξύ, ακετυλένιο,
νατραξίδιο
Οξαλικό οξύ                                                                                          Άργυρος, υδράργυρος
Φωσφόρος (κίτρινος)                                                                          Οξυγόνο, οξειδωτικά αντιδραστήρια,
ισχυρές βάσεις
Πεντοξείδιο φωσφόρου                                                                       Αλογονωτικά αντιδραστήρια
Θειϊκό οξύ                                                                                              Χλωρικά, υπερχλωρικά,
υπερμαγγανικά άλατα, νιτρικό οξύ
Οξέα                                                                                                       Βάσεις
Aλκάλια και αλκαλικές γαίες                                                             Νερό
Καρβίδια                                                                                                Οξέα
Υδρίδια                                                                                                  Halogenated organic compounds
Υδροξείδια                                                                                            Οξειδωτικά
Οξείδια                                                                                                   Χρωμικά άλατα, διχρωμικά άλατα,
χρωμικός ανυδρίτης
Υπεροξείδια                                                                                           Αλογόνα
Αλογονωτικά αντιδραστήρια
Υπεροξείδιο υδρογόνου
Νιτρικό οξύ και άλατά του
Χλωρικά και υποχλωρικά άλατα

Το παρόν παράρτημα θα εμπλουτίζεται σε κάθε νέα έκδοση του ανά χείρας Κώδικα Δεοντολογίας Ερευνών, μετά από την έγκρισή του από τα αρμόδια όργανα του πανεπιστημίου.

 

Επιστροφή στην προηγούμενη σελίδα